به گزارش فراز برج به نقل از مهر، شورای عالی شهرسازی ومعماری در جلسه ای در تاریخ ۱۹ تیرماه امسال اجرای طرح بهسازی و نوسازی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی (ع) كه در سال ۱۳۸۷ در همین شورا به تصویب رسیده بود را لغو و مقرر كرد تا زمان تهیه طرح جدید، روند بهسازی و نوسازی بافت های پیرامونی این حرم مطهر بر اساس ضوابط شورای عالی شهرسازی و معماری اجرا شود.
در سال ۸۷ شورای عالی شهرسازی و معماری با توجه به وضعیت نابسامان بافت های مسكونی و تجاری اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) تصمیم می گیرد تا جدای از طرح های تفصیلی و جامع شهر مشهد، طرحی برای منطقه مركزی این شهر و اصلاح این بافت كه از تراكم و ریزدانگی بالایی برخوردار بود تدوین و اجرا كند.
این طرح كه اجرای آن به خصوص تملك اراضی و تجمیع آنها هزینه بالایی داشت، مشكلاتی نیز برای ساكنان اصلی بافت ایجاد كرد كه مهم ترین آن تغییر وضعیت بافت مركزی مشهد از سكونت دائم شهروندان به اقامت موقت مسافران بود به این معنا كه مالكان اصلی خانه ها و كوچه های قدیمی مشهد از این منطقه كوچ داده شدند و به جای آن تعداد زیادی اقامتگاه ساخته شد. علت این امر این بود كه به مشاور طرح گفته شده بود اجرای این بهسازی و نوسازی اطراف حرم نباید از محل بودجه عمومی باشد و می بایست هزینه های آن از خود طرح تأمین شود. این اقدام سبب شده بود تا مجری طرح (شهرداری مشهد) نیز از محل صدور پروانه های ساختمانی هزینه های تملك اراضی گران بهای تجاری اطراف حرم را تأمین كند كه به گفته برخی كارشناسان همین موضوع ابتدای انحراف از اهداف اولیه بوده است.
از دیگر مشكلات ایجاد شده برای حرم مطهر رضوی (ع) و زائران و مجاوران آن حضرت، ایجاد ترافیك شهری در اثر صدور مجوزهای متعدد اقامتی است؛ با این حال می توان چنین ایراداتی را با این توجیه كه دیگر با وجود این تعداد مراكز اقامتی در مشهد، مانند سابق شاهد سرگردانی مسافران میان مسافرخانه ها و هتل ها نیستیم، عبور كرد؛ اما مسأله اغتشاش دید افقی اطراف حرم مطهر به دلیل ساخت بلندمرتبه های متعدد كه عملا عدول دستگاه مجری طرح از ضوابط آن در اجرا محسوب می شود، قابل اغماض نیست.
با این حال شورای عالی شهرسازی و معماری دولت های یازدهم و دوازدهم مصوبه شورای اواخر دولت نهم را لغو كرد و همین مساله موجب شد شائبه سیاسی كاری بوجود بیاید؛ به خصوص كه در تمام سال های اجرای این طرح، دستگاه ناظر و مجری محلی (شورای شهر و شهرداری مشهد) در سوی مخالف دیدگاه سیاسی دولت یازدهم قرار داشت و درست پس از آنكه شورای شهر پنجم از افرادی كاملا همسو با این دیدگاه توانستند شورای شهر را در دست بگیرند، شورای عالی شهرسازی و معماری طرح مصوب سال ۸۷ را پس از ۹ سال از زمان اجرا مغایر با ضوابط شهرسازی دانست. شائبه ای كه پیروز حناچی دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری آن را رد كرده و این مصوبه را كاملا منطبق با سیاست های حرفه ای شهرسازی و معماری به دور از هر گونه سیاسی كاری می داند.
حناچی: تخلف ۳۰ درصدی اجرای طرح سال ۸۷ از مصوبه
پیروز حناچی در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره لغو مصوبه سال ۱۳۸۷ شورای عالی شهرسازی و معماری در خصوص بهسازی و نوسازی بافت پیرامونی حرم مطهر رضوی (ع) ، اظهار كرد: علت لغو مصوبه قبلی این بود كه آن طرح مشكلات و عواقبی برای اطراف حرم مطهر رضوی (ع) ایجاد كرده بود كه نتایج آن قابل دفاع نیست و در اجرا نیز ۳۰ درصد نسبت به آن طرح در طول این سال ها تخلف شده بود.
دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری افزود: اگر حرم مطهر امام رضا (ع) به همراه بافت پیرامونی آن را كاسه ای در نظر بگیریم، در كف و مركز این كاسه حرم مطر قرار می گیرد؛ در حالی كه دیواره های این كاسه را ساخت و سازهای اطراف آن به شكل مرتفع دور حرم را احاطه كرده و عملا نتیجه این شد كه از كف كاسه تا بالاتر از دیواره های آن حجم بزرگی از ساخت و سازهایی بی قاعده شكل گرفت.
وی با تأكید بر اینكه مصوبه اخیر شورای عالی شهرسازی و معماری روند افزایش بلندمرتبه سازی های اطراف حرم مطهر را متوقف كرد، گفت: هنوز طرح جدید جایگزین مصوبه سال ۸۷ نشده است و فعلا در مرحله تدوین راهبردهای آن هستیم تا طرح جدید جایگزین طرح قبلی شود. در این مدت نیز در چارچوب مصوبات شورای عالی عمل خواهد شد.
به گفته حناچی در همه دنیا اماكن باارزش فرهنگی ومذهبی تحت حفاظت نسبت به بافت پیرامونی آن قرار دارند و اجازه داده نمی شود سازه های بلندتر و مرتفع تر از سازه اصلی و مادر ساخته شود.
وی با تأیید نابسامان بودن بافت اطراف حرم رضوی (ع) در اثر اجرای وتخلف ازطرح بهسازی و نوسازی این بافت، ادامه داد: مهم ترین ایرادی كه طرح بهسازی قبلی منطقه حرم مطهر داشت، جِرم گذاری سنگین در این منطقه و همچنین به هم خوردن طراحی منطبق با فرهنگ حاكم بر معماری ایرانی و اسلامی بود.
عضو هیئت علمی دانشكده معماری و شهرسازی پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران در پاسخ به پرسشی در خصوص امكان تخریب سازه های مرتفع موجود در اطراف بافت حرم مطهر امام رضا (ع) خاطرنشان كرد: تخریب سازه های موجود پیگیری حقوقی فراوانی می خواهد كه به احتمال فراوان امكان پذیر نخواهد بود؛ چون این سازه ها پروانه دارند و این مدرك رسمیت داشته و قابل استناد است كه برای مالكان آنها حقوق مكتسبه در پی خواهد داشت. با این حال تلاش ما این است كه از این پس مانع ساخت و سازهای بدون قاعده و خلاف طرح در اطراف حرم رضوی (ع) شویم و دیگر سازه ای كه از حرم بلندتر باشد ساخته نخواهد شد.
پژمان: قانونا امكان لغو طرح قبلی تا زمان تصویب طرح جدید وجود ندارد
سیدمحمد پژمان، شهرداری سابق مشهد در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره مصوبه اخیر شورای عالی شهرسازی ومعماری اظهار كرد: طرح قبلی بهسازی بافت اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) مصوب سال ۸۷ نیز به تأیید و تصویب نهایی همین شورا رسیده بود و آنچه در شهرداری مشهد اجرا شد، كار من درآوردی و خودسرانه نبود؛ بلكه عینا مفاد طرح به اجرا درآمد.
وی ادامه داد: با این حال پس از سال ها، نتیجه این كار نظرات متولیان طرح را تأمین نكرده و تصمیم به كنار گذاشتن آن گرفته اند؛ اما از نظر قانونی تا طرح جدید به تصویب نرسد، امكان لغو طرح قبلی وجود ندارد.
وی با بیان اینكه هنوز طرح جدیدی برای بهسازی و نوسازی بافت اطراف حرم مطهر رضوی (ع) به تصویب شورای عالی نرسیده، گفت: آنچه در تیرماه امسال در این شورا به تصویب رسید، صرفا راهبردهایی هستند تا بر اساس آن شركت مشاور طرح بهسازی و نوسازی را تهیه كند و پس از انطباق با طرح تفصیلی و جامع مشهد، در شورای عالی شهرسازی به تصویب برسد و برای اجرا به شهرداری مشهد داده شود.
معاون سابق وزیر راه و شهرسازی تصریح كرد: از آنجایی كه طرح تفصیلی مشهد نیز در حال بازنگری است، می بایست یا همان طرح قبلی اجرا شود یا اینكه همه طرح های نوسازی و بهسازی بافت پیرامونی حرم مطهر به صورت استندبای (بدون پیشرفت) متوقف بماند.
عضو سابق شورای عالی شهرسازی و معماری ادامه داد: مشكل اعضای این شورا با طرح مصوب سال ۸۷، به هم خوردگی بافت قبلی است؛ اعضای شورا می گویند چرا ساختمان های جدیدی كه اطراف حرم ساخته می شود، مخصوص زائران است و دیگر از ساكنان قدیمی منطقه كمتر خانوارهایی در آن باقی مانده اند. به نظر من ساختمان سازی در این منطقه مشكلی ایجاد نمی كند.
وی یكی دیگر از مسائل مورد نظر شورای عالی شهرسازی را مرتفع سازی عنوان و خاطرنشان كرد: مشكل اعضای این شورا این است كه دیگر طبقاتی به ساختمان ها افزوده نشود و باقی ماندن كوچه های قدیمی با حال و هوای گذشته بهتر است؛ در نقطه مقابل نیز برخی می گویند ادامه وضع سابق دیگر كشش این حجم سنگین جمعیت ساكن و شناور (مسافران و زائران) شهر را ندارد و باید تغییر كند. بنابراین نظرات در خصوص اجرا یا تغییر طرح سال ۸۷ برای بهسازی و نوسازی بافت اطراف حرم رضوی (ع) متنوع است.
حسین نژاد: هزینه های اجرای طرح از آنچه پیش بینی شده بود بیشتر شد
محمدرضا حسین نژاد، معاون شهرسازی و معماری شهرداری مشهد نیز در گفت وگو با خبرنگار مهر در این خصوص اظهار داشت: در زمانی كه مرحوم كازرونی مأموریت یافت تا طرحی جدید برای بافت پیرامونی حرم مطهر امام رضا (ع) طراحی كند، این بافت حقیقتا با مشكلات زیادی روبه رو بود و اغتشاش بصری و نابسامانی گسترده ای به سبب فرسوده و قدیمی بودن بافت و تعدد كوچه های مخروبه در آن وجود داشت.
وی با بیان اینكه در آن زمان قرار بود تراز تجاری طرح بهسازی ونوسازی بافت پیرامونی حرم، صفر باشد و هزینه های اجرا از خود طرح به دست بیاید، گفت: به همین منظور شركت مستقلی با سهامداری دولت و شهرداری مشهد تأسیس شد تا كار تملك اراضی و تجمیع و نوسازی بافت را آغاز كند. این شركت در طول این سال ها توانست ۴۸ درصد بافت قدیمی را خریداری و نوسازی كند. الباقی نیز همچنان به همان شكل باقی مانده است و نهایتا شورای عالی شهرسازی اجرای آن را متوقف كرد.
وی با بیان اینكه اعضای شورای عالی شهرسازی از تبدیل «سكونتی» بودن بافت قدیمی و كوچ ساكنان قدیمی آن به دیگر مناطق مشهد به «اقامتی» و زائری، ناراضی بودند افزود: در طول اجرای طرح از اصول آن برای كسب درآمد بیشتر عدول شد و به ساختمان بلندمرتبه نیز مجوز داده شد با این حال هنوز هم مجریان طرح نمی توانستند هزینه های تملك اراضی را بدلیل بهای بالای اطراف حرم تأمین كنند.
به گفته حسین نژاد در زمان اجرای این طرح مقام معظم رهبری نیز درباره خروج ساكنان قدیمی بافت از آن تذكر دادند و این نظر رهبر معظم انقلاب در طرح جامع مشهد لحاظ شد؛ حتی وزیر راه و شهرسازی نیز اعلام كرد نمی خواستیم اطراف حرم رضوی (ع) «دوبی كوچك» شود. حتی برای اجرای طرح و تأمین هزینه های آن، پیشنهاد شد از محل گران شدن بلیت هواپیما، مبلغی به اجرای این طرح داده شود.
وی با تأكید بر اینكه اگر قرار باشد طرح جدید اعلام شود، باید هزینه های آن نیز برآورد و منابع مخصوصی برای آن در نظر گرفته شود، تصریح كرد: به نظر من همین طرح فعلی با اندك تغییراتی از سوی شركت مشاور قبلی امكان اجرا و تأمین نظرات اعضای شورای عالی شهرسازی را دارد و نیاز به تهیه طرح جدید از سوی شركت مشاور جدید نداشت.
معاون شهردار مشهد با بیان اینكه زیرگذر حرم مطهر كه از برنامه های مورد اجرا در طرح قبلی بود نیز مسائل جدی دارد تأكید كرد: یكی از ایرادات طرح قبلی، تملك ریزدانه ها و تجمیع اراضی آنها در قطعات ۱۵۰۰ تا ۲ هزار متر مربعی بود كه سبب بروز برخی تخلفات در اجرا شد. بعد هم كه مجوز ساخت چند طبقه داده شد و سازنده نیز در زمان ساخت چند طبقه دیگر بر طبقات مذكور در پروانه ساخت، به سازه خود اضافه كرد و مجوز را از كمیسیون ماده ۱۰۰ گرفت. نهایتا شاهد چنین مشكلاتی در ساختمان های مرتفع اطراف حرم هستیم. به هر حال به نظر من باز هم امكان كنترل بلندمرتبه ها نسبت به ریزدانه ها بیشتر است.