محله های ارمنی نشین تهران چگونه شکل گرفت؟
به گزارش فراز برج، همشهری نوشت: تهران علاوه بر این که اقوام مختلف را در خود جای داده، محل سکونت پیروان ادیان و اقلیت های مذهبی گوناگونی است که از سالیان دور به صورت مسالمت آمیز در این شهر می زیسته اند.
ارامنه بعنوان یکی از قدیمی ترین و تاثیرگذارترین اقلیت های مذهبی ساکن در تهران در ۱۳ محله پایتخت همچون ونک، نارمک، مجیدیه، حشمتیه، بهجت آباد و... حضور پررنگ تری دارند. اما ارامنه از چه زمانی ساکن تهران شدند؟ با ما باشید تا تاریخچه ورود ارامنه به تهران و چگونگی شکل گیری محله های ارمنی نشین پایتخت را به نقل از «هویک میناسیان»، پژوهشگر و نویسنده ارمنی تبار، مرور نماییم.
دولاب؛ نخستین محله ارمنی نشین تهران
طبق اسناد، ۲۶۴ سال پیش برای نخستین بار پای ارمنیان به تهران و محله دولاب باز شد. «اعتمادالسلطنه» در کتاب «مرات البلدان» آورده که در سال ۱۱۳۷ شمسی به دستور کریمخان زند ۱۰ خانواده سنگ تراش ارمنی از جلفای اصفهان به تهران منتقل و در محله دولاب ساکن شدند. «آغامحمدخان» قاجار هم در جریان لشکرکشی هایش به قفقاز، ده ها خانواده ارمنی را به تهران کوچاند. این خانواده ها در دروازه قزوین ساکن شدند. آنها به علت مهارت و هنرشان در معماری و صنعت مورد توجه پادشاهان قاجار قرار گرفتند و جایگاهی برای خودشان دست و پا کردند و به تدریج جمعیتشان را بالا بردند. تاسیس کافه نادری
یکی دیگر از شاهان قاجار که ارامنه را به تهران کوچاند، فتحعلی شاه بود. به دستور او خانواده های صنعتگر ارمنی از شهرهای اصفهان و تبریز به تهران آمدند و در دروازه شاه عبدالعظیم سکونت یافتند. بعدها این خانواده ها دروازه شاه عبدالعظیم را ترک کردند و همراه با دیگر خانواده های نورسیده به تهران، به محله های بالاتر و خیابان های حافظ، جمهوری (نادری)، سعدی، لاله زار، گرگان، نظام آباد و حوالی میدان امام حسین (ع)، حسن آباد و عشرت آباد نقل مکان کردند. به مرور جمعیتشان بیشتر شد و در محدوده زندگی شان اماکن ملی، مذهبی و تفریحی خود مثل کلیسا و مدرسه و کافه را بنا کردند. خانواده «خاچیک مادیکیانس»، موسس کافه نادری، یکی از خاطره انگیزترین کافه های تهران، از خانواده ارامنه ای بودند که در محدوده خیابان جمهوری ساکن شدند.
روستانشینی ارامنه
در دوره قاجار ارمنی های دیگر مناطق ایران هم به علت رفاه و آسایش ارامنه ساکن تهران بساط خویش را از شهرها و روستاهای دیگر جمع کردند و به تهران کوچیدند. بدین شکل بود که ارمنی ها از شهرهای مختلف ایران همچون تبریز، سلماس و جلفای اصفهان به سمت پایتخت سرازیر شدند. آنها علاوه بر تهران در روستاهای اطراف همچون ده ونک، دروس، بومهن، لشکرک، تلو، قلهک و... ساکن و به کشاورزی مشغول شدند.
بقایای به جامانده از روستای تلو قلعه ونک
در سال ۱۲۱۵ شمسی «میرزاآقاسی»، صدراعظم «محمدعلی شاه»، ۱۳ خانواده ارمنی را از روستاهای چهارمحال و بختیاری به حوالی ونک آورد. زمین و آب در اختیارشان گذاشت و قرار شد که رعیت شاه باشند. یعنی علاوه بر این که برای خودشان گندم و جو می کارند و به دامپروری مشغول هستند، برای قشون قاجار علوفه بکارند. آن زمان مالک ده ونک «میرزایوسف آشتیانی»، معروف به «مستوفی الممالک»، بود. او برای آسایش و رفاه ارامنه تلاش می کرد و شرایط زندگی آنها را بهبود بخشید. ازاین رو، کم کم ارامنه از مناطق و روستاهای دیگر هم به ونک آمدند و جمعیت ارامنه ونک بیشتر شد. آنها اطراف منطقه مسکونی خودشان را حصار کشیدند و قلعه ساختند. قلعه خشتی برای خودش دهی بود و کدخدایی داشت. یک در بزرگ چوبی و چهار برج مدور داشت. روزها درهای قلعه را باز می کردند و اهل قلعه بیرون می آمدند و در زمینهای اطراف کشاورزی می کردند و شب ها در قلعه را می بستند تا از هرگونه گزندی در امان باشند. سکونت الزامی در تهران
شاید محله های وحیدیه، نارمک، مجیدیه، حشمتیه و بهجت آباد بیشتر از دیگر محله های پایتخت لقب ارمنی نشینی را یدک می کشند. بد نیست بدانید سکونت ارمنی ها در این محله ها از سر ناچاری و به علت تصویب قانونی در شوروی سابق بوده است. ماجرا از این مقرر است که در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم، در شوروی سابق، قانونی وضع شد که اگر شهرها جمعیت شان به یک میلیون نفر برسد، می توانند یک جمهوری تشکیل دهند. آن زمان ارمنستان جمعیتش ۷۰۰ هزار نفر بود، برای همین به ارامنه ایران فراخوان داد که به آنجا بروند. عده ای از ارامنه که وضع زندگی شان مساعد نبود، از شهرها و روستاهای کشور به تهران آمدند تا عازم ارمنستان شوند. هر چند به آنها گفته شده بود که فعلاً زمین ها و خانه هایتان را نفروشید تا رفتنتان قطعی شود، اما ظلم و ستم فئودال های محلی امانشان را بریده بود و آنها به هیچ چیز جز مهاجرت فکر نمی کردند. ازاین رو دارو ندارشان را فروختند و به امید مهاجرت به تهران آمدند، اما هنوز عرقشان خشک نشده بود که خبر رسید جمعیت ارمنستان یک میلیون نفر شده و دیگر نمی تواند پذیرای مهاجران باشد. بر این اساس، ارمنی هایی که با هزار امید و آرزو به تهران آمده بودند، ناچار شدند هرجا می توانند چادر بزنند. بعضی از آنها به بهجت آباد رفتند و در گودالی بزرگ چادر زدند. پس از چند ماه زندگی در چادر و تحمل سرما و گرما، با سنگ و چوب و هر چه دم دستشان بود آلونک های گلی کوچکی ساختند و ماندگار شدند. در سال ۱۳۳۲ آلونک ها که منظره ناخوشایندی را به وجود آورده بود و شرایط بهداشتی مناسبی نداشت، توسط شهرداری وقت تخریب شد. پس از تخریب آلونک ها عده ای از ارامنه به محله های تازه تاسیس همچون وحیدیه، مجیدیه، نارمک، زرکش، یوسف آباد و حشمتیه نقل مکان کردند و برخی دیگر هم در همان بهجت آباد ماندند.
بیشتر بخوانید: همه تهرانی ها با این خیابان خاطره دارند / عکس
35217
منبع: farazborj.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب